Ambona

Barokowa ambona
Historia, program ikonograficzny i znaczenie duszpasterskie

Barokowa ambona z XVIII wieku została ufundowana w ramach kompleksowego wyposażenia kościoła po odbudowie z pożaru 1681 roku. Powstała w tym samym okresie, co barokowa ława kolatorska i konfesjonał z drugiej połowy XVIII wieku, co wskazuje na realizację spójnego programu wyposażenia wnętrza świątyni.

Lokalizacja i konstrukcja

Ambona znajduje się przy filarze międzynawowym i ma tradycyjną barokową konstrukcję składającą się z:

  • Kosza (mównicy) z parapetem
  • Zaplecku z dostępem
  • Baldachimu zwieńczającego całość
Barokowa ambona w Bartągu – widok ogólny

Barokowa ambona z XVIII wieku – kościół w Bartągu

Baldachim i symbol pelikana

Baldachim ambony wieńczy figura pelikana karmiącego pisklęta własną krwią. Motyw ten w ikonografii chrześcijańskiej ma głębokie znaczenie eucharystyczne: symbolizuje Chrystusa, który oddaje życie za ludzi i karmi wiernych swoją Krwią. W ten sposób baldachim nie tylko chroni kaznodzieję, ale również wskazuje na źródło i centrum przepowiadania – ofiarę Jezusa uobecnianą w Eucharystii.

Ojcowie Kościoła

W płycinach ambony znajdują się wizerunki czterech wielkich Ojców Kościoła łacińskich. Ich obecność przypomina, że głoszone z ambony Słowo ma fundament w Piśmie Świętym i Tradycji Kościoła.

Św. Augustyn – płycina ambony
Św. Augustyn (354–430)

Doktor Kościoła, autor Wyznań i O państwie Bożym. Nauczał, że serce człowieka niespokojne jest, dopóki nie spocznie w Bogu. Atrybuty: płonące serce, księga, biskupie insygnia.

Św. Ambroży – płycina ambony
Św. Ambroży (ok. 340–397)

Biskup Mediolanu, obrońca wiary i mistrz homilii. Wprowadzał lud w śpiew kościelny i formował katechumenów. Atrybuty: pastorał, pszczoły (symbol wymowy), księga.

Św. Hieronim – płycina ambony
Św. Hieronim (ok. 347–420)

Tłumacz Biblii na łacinę (Wulgata), wielki asceta i erudyta. Symbol umiłowania Słowa Bożego. Atrybuty: lew, czaszka (vanitas), księga, kapelusz kardynalski.

Św. Grzegorz Wielki – płycina ambony
Św. Grzegorz Wielki (ok. 540–604)

Papież i reformator liturgii; patron misjonarzy i duszpasterzy. Tradycja przypisuje mu ukształtowanie chorału gregoriańskiego. Atrybuty: tiara papieska, księga, gołębica – symbol natchnienia.

Symbolika i znaczenie duszpasterskie

Wizerunki Ojców Kościoła przy ambonie podkreślają ciągłość Tradycji i autorytet nauczania: to, co głoszone, wypływa z Pisma i jest odczytywane w Kościele. Zwieńczenie baldachimu pelikanem kieruje myśl ku Eucharystii – źródłu i szczytowi życia chrześcijańskiego, które nadaje sens całemu przepowiadaniu.