Najważniejsze odkrycie: Prawy boczny ołtarz z motywem Koronacji Najświętszej Maryi Panny powstał w 1724 roku, w stylu barokowym, równocześnie z pozostałymi ołtarzami bocznymi.
Centralne płótno prezentuje scenę zwieńczenia Maryi koroną przez Trójcę Świętą, otoczoną przez chór aniołów, co podkreśla Jej królewską godność jako Królowej Nieba.
Geneza i kontekst powstania
Po wielkim pożarze z 1681 roku kościół w Bartągu został odbudowany i wyposażony na nowo w latach 1724–1726. W ramach tego programu wykonano:
- barokowe ołtarze boczne (lewy z obrazem Bożej Opatrzności, prawy – Koronacji Maryi)
- ambonę
- ławę kolatorską
- konfesjonały i inne elementy wyposażenia
W prawej nawie ołtarz koronacyjny nadaje sakralne wykończenie przestrzeni, wpisując się w kontrreformacyjny program podkreślania chwały Maryi jako Pośredniczki łask.
Konstrukcja i architektura ołtarza
- Materiał: snycerka drewniana, polichromowana i złocona
- Kompozycja: jednokondygnacyjna z niszą centralną na obraz
- Elementy architektoniczne: kolumny lub pilastry flankujące główną scenę, bogato zdobiony fryz i zwieńczenie w formie wolutowego frontonu
Obraz centralny – Koronacja Maryi
Centralne płótno ołtarza przedstawia Koronację Najświętszej Maryi Panny przez Trójcę Świętą. Typowy dla ikonografii europejskiej od XIV w. motyw ukazuje:
- Boską koronę umieszczaną na głowie Maryi przez Oblicza Ojca i Syna oraz Ducha Świętego jako gołębicę
- Chór aniołów w otoczeniu sceny, unoszących się na obłokach
- Rozbudowaną strefę niebieską z promieniami światła i fragmentami niebiańskich obłoków
Maryja ukazana jest w postawie tryumfalnej, z uniesioną głową i dłońmi złożonymi do modlitwy lub lekko otwartymi w akcie przyjmowania korony.
Program ikonograficzny i symbolika
- Królowa Nieba – Koronacja podkreśla godność Maryi jako pośredniczki i orędowniczki, nawiązując do liturgii Uroczystości Królowej Maryi.
- Trójca Święta – Udzielenie korony przez wszystkie Osoby Boskie ilustruje jedność Bożego majestatu i wspólne działanie w dziele zbawienia.
- Aniołowie i obłoki – Symbolizują obecność nieba we wnętrzu świątyni oraz udział niebiańskich istot w celebracji Eucharystii.
- Barokowe bogactwo detali – Ornamenty roślinne, złocenia i dekoracyjne kolumny mają wydobyć blask i podniosłość misterium.
Funkcja liturgiczna i duszpasterska
Ołtarz Matki Boskiej:
- Służył nabożeństwom maryjnym, szczególnie w uroczystości koronacyjnej i święta Maryjne.
- Wzmacniał kult lokalny, przypominając parafianom o roli Maryi w życiu duchowym i jako orędowniczce u Boga.